Description |
. Hát Xoan là loại hình dân ca lễ nghi phong tục, hát cửa đình, thờ thần, thành hoàng với hình thức nghệ thuật đa dạng, bao gồm: nhạc, hát và múa; kết hợp hát, múa, đánh trống và vỗ tay. Thường vào mùa xuân, từ ngày mùng 5 đến mùng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm, các phường xoan lần lượt khai xuân ở đình, miếu làng và hát ở hội đền Hùng, tỉnh Phú Thọ, Việt Nam. Thời điểm hát được quy định tại một điểm nhất định, mỗi "phường" chọn một vị trí cửa đình. Phường hát xoan là một tổ chức văn nghệ của làng, phần lớn là những người có quan hệ họ hàng với nhau. Hát Xoan là tiếng hát dâng thần linh, cầu chúc, khấn nguyện thần linh ban phúc cho dân làng... Đứng đầu một phường Xoan là “ông trùm phường” - người truyền dạy nghệ thuật hát Xoan, đồng thời là người tổ chức biểu diễn. Theo hầu ông trùm là các cô đào trẻ. Trong hát Xoan, múa và hát luôn đi cùng kết hợp với nhau. Hát Xoan có ba chặng (hay ba hình thức): Hát nghi lễ (hát thờ cúng các Vua Hùng và thần miếu, thành hoàng làng); hát quả cách (gồm 14 bài hát cầu mùa tốt tươi, cầu sức khỏe; quả là bài; cách là hình thức hát, lối hát) và hát giao duyên (hát hội - gồm nhiều bài, hát tự do phóng khoáng, nội dung các bài hát mang tính trữ tình sâu sắc). Năm 2011, di sản hát Xoan đã được ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể của nhân loại cần bảo vệ khẩn cấp.
Hiện nay, hát Xoan đã được thực hành thường xuyên tại 4 phường Xoan gốc là Phù Đức, Kim Đái, Thét thuộc xã Kim Đức, An Thái thuộc xã Phượng Lâu và 37 câu lạc bộ hát Xoan với gần 1.560 người tham gia thực hành hát Xoan. Ngoài các câu lạc bộ hát Xoan và dân ca cấp tỉnh, hát Xoan ở Phú Thọ còn được duy trì thực hành, trình diễn ở 64 câu lạc bộ cấp huyện với trên 1.320 thành viên tham gia. Bên cạnh đó, tại cấp xã cũng đã thành lập được 42 câu lạc bộ với trên 1.300 thành viên. Như vậy, toàn tỉnh hiện có 4.731 người tham gia sinh hoạt chính thức trong các tổ chức hát Xoan tại Phú Thọ và Vĩnh Phúc, chưa kể số người tham gia không chính thức. |
Community |
Ban đầu, cộng đồng hát Xoan chủ yếu diễn ra ở tỉnh Phú Thọ, sau đó lan tỏa tới các làng quê bên bờ sông Lô, sông Hồng và tỉnh Vĩnh Phúc. Xưa kia, bốn phường xoan cổ là An Thái, Phù Đức, Kim Đới và Thét nằm ở hai xã Kim Đức và Phương Lâu (tỉnh Phú Thọ) được cộng đồng của 30 làng (thuộc 18 xã) của tỉnh Phú Thọ và Vĩnh Phúc mời đến biểu diễn. Vì thế, hát Xoan đã ghi dấu tại nhiều làng quê ngoài tỉnh Phú Thọ và tỉnh Vĩnh Phúc. |