| Description |
Then là “Thiên”, “Tiên”, “Trời”. Then được hiểu là nghệ thuật trình diễn/diễn xướng dân gian; là một nghề dành cho những người hoạt động cúng bái, liên quan đến tín ngưỡng, tâm linh và là một loại hình nghi lễ có tính thiêng, sinh hoạt tín ngưỡng, tâm linh.
Nghi lễ Then là sinh hoạt tín ngưỡng, văn hóa của người Tày - Nùng do các thầy Then thực hiện, nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh và một phần nhu cầu nghệ thuật của người dân. Then là nghi lễ bắt buộc phải có trong các lễ như: cấp sắc, cầu mùa, xuống đồng, mừng thọ, cơm mới, giải hạn, cầu an, lên nhà mới, hết tang, tạ ơn… Theo hình thức diễn xướng, người ta chia nghi lễ Then thành 2 loại: Then đàn tính và Then quạt; hoặc theo nội dung có: Then kỳ yên và Then lễ hội. Nghi lễ Then thường diễn ra trong 1 ngày; ở một số lễ như tạ ơn, cấp sắc, thời gian thực hiện nghi lễ Then có thể kéo dài nhiều ngày.
Nghi lễ hát then bắt đầu cuộc hành trình lên mời Ngọc Hoàng và các sư phụ Then đã về với tiên tổ cùng về làm lễ "Lẩu then" với các phần lễ cúng mời, cúng dâng rượu, cúng trừ ma, cúng giải hạn, cúng cầu an rồi dần phát triển thêm các lễ cúng tổ tiên, cúng sinh nhật, cúng cầu an, cúng nhà mới...Âm nhạc hát then là một cuộc diễn xướng trường ca mang màu sắc tín ngưỡng, tường thuật lại cuộc hành trình của thầy Then lên Mường Trời để cầu xin Then đáp ứng nguyện vọng của gia chủ. Trong các nghi lễ đó, âm nhạc của đàn tính, của chùm sóc, của chuông luôn luôn là yếu tố xuyên suốt với nhiều bài bản, làn điệu phù hợp với từng phần nghi lễ.
|
