| Description |
Nghề gò, đúc đồng đã có mặt ở Đại Bái từ thế kỉ X, dưới thời nhà Lý, gắn liền với tên tuổi và công trạng của tổ nghề Nguyễn Công Truyền.
Để tạo nên một sản phẩm gò, đúc đồng, người thợ phải thực hiện nhiều thao tác kỹ thuật mang tính tổ hợp và phức tạp. Công đoạn đầu tiên là dựng lò (lò nổi và lò chìm; cấu tạo của lò gồm thân lò, một nắp đậy - lốc và một vòng sắt hình khuyên - quay; nguyên liệu làm lò là bùn ao và vỏ trấu). Tiếp theo là quy trình tạo sản phẩm gồm: tạo hình để ra mẫu sản phẩm; tạo khuôn để đúc thành đồng; pha chế, nấu đồng và rót đồng; chạm khắc và bố cục hoa văn trên bề mặt sản phẩm; đánh bóng và làm màu cho sản phẩm. Khi luyện đồng, kết hợp tỉ lệ thích hợp giữa đồng, kẽm và một lượng chì rất nhỏ; đúc dát: tạo ra khuôn đúc theo hình dáng của vật phẩm cần chế tạo; đánh dát: tạo thêm một tấm dát tròn, gò sản phẩm bằng búa chuyên dụng (dùi - dùi dát, dùi gò, dùi chắn, dùi lọng, dùi vỗ), chạm bằng ve (ve thắng, ve khum, ve nét), đánh tròn, khoanh lọng, vỗ lợi, nướng dát, gò tụm, chữa đoạn. Sản phẩm gò xong sẽ được cọ trấu, rửa chua để tạo bóng và đưa đi đốt bằng than gỗ lim. Khâu cuối cùng để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh là vã hoa (mà nhà nghề gọi là vầy).
Những kỹ nghệ như: gò dát, chế tác đồng, chạm hình hoa văn nổi, khắc hoa văn hình chìm, khảm ghép đồng xanh, đồng đen trên nền đồng đỏ, đến dát vàng và bạc trên nền đồng… là những kỹ thuật rất cao trong gò đồng của họ.
Sản phẩm của làng nghề gò đồng Đại Bái rất phong phú đa dạng như: đồ gia dụng (nồi, mâm, sanh, chậu, siêu), đồ thờ cúng, đồ mỹ nghệ, nhạc cụ.
Đề tài trang thường là hình hoa cúc, vân mây, hoa văn, hoa dây, đường triện, hoa lá cách điệu, động vật cách điệu, hình kỷ hà, nét đậm, nét mảnh. Sản phẩm chủ yếu phục vụ nhu cầu tín ngưỡng và trang trí. Người Đại Bái luôn tránh “phạm húy” Tổ nghề.
|
