| Description |
Múa sư tử của người Tày, Nùng ở Lạng Sơn diễn ra trong các dịp Tết Nguyên đán và một số dịp đặc biệt như ngày hội xuống đồng, Trung thu, lễ khởi công, vào nhà mới... Múa sư tử mang nhiều ý nghĩa, không chỉ thể hiện tinh thần thượng võ, mà còn để xua đuổi tà ma và cầu mong cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Múa sư tử ở Lạng Sơn có nhiều tên gọi khác nhau phù hợp với ngôn ngữ, giọng điệu của từng vùng như: Kỳ Lằn, Phụ, Loòng Phụ, Phụ mèo… Tên gọi chung còn được sử dụng tương đối phổ biến hiện nay là múa sư tử mèo. Đây là loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc của người Tày, Nùng (hai dân tộc chiếm trên 80% dân số Lạng Sơn) ở các huyện Cao Lộc, Lộc Bình, Văn Lãng, Văn Quan...
Theo quan niệm của đồng bào Tày, Nùng, sư tử mèo là linh vật mang cả hai đặc điểm vừa mạnh mẽ như chúa sơn lâm vừa hiền lành và được thuần hóa như mèo. Để làm ra đạo cụ hay đầu sư tử mèo, từ một khuôn có sẵn, người thợ làm cần khéo léo bôi hồ vào 2 - 3 lớp giấy, sau đó ép chặt vào khuôn. Bột được tạo ra từ sắn nên rất bền và bền hơn các loại keo khác. Đầu sư tử hình tròn, bán kính khoảng 50cm, được làm bằng đất sét nặn rồi nung qua lửa. Sau đó, được sơn, trang trí sặc sỡ bằng vải với các gam màu chủ đạo là xanh, đỏ, đen, vàng, trắng để thêm nổi bật và tạo sự uyển chuyển khi múa.
Múa sư tử mèo là loại hình nghệ thuật tổng hợp chứa nhiều thành tố: âm nhạc, mỹ thuật, múa… trong đó múa là chủ đạo, nhưng không tách rời nhạc và trò diễn. Nghi thức đón và lễ trả sư tử được diễn ra trước và sau khi các đội đi múa. Một đội múa sư tử có khoảng 12 đến 14 người, múa sư tử và biểu diễn võ thuật, nhào lộn, nhảy cao...Đạo cụ gồm: sư tử được trang hoàng sặc sỡ, mặt nạ; trống, chiêng hoặc thanh la, chũm chọe; các loại vũ khí: gậy, tay thước, côn, đinh ba, mã tấu…Khi múa người đội đầu sư tử phải diễn những cú “vồ mồi”, uốn lượn theo nhịp. Động tác múa võ vừa nhanh, vừa uyển chuyển kết hợp với tiếng trống, tiếng chiêng rộn rã khiến người xem vô cùng náo nức, khí thế. Tùy vào không gian, địa điểm, mục đích, yêu cầu múa sư tử có nhiều bài múa cho phù hợp như: múa chào thần thánh, bái tổ, cầu may, múa tại hội xuống đồng, nhào lộn qua vòng lửa…
Các nghi lễ, trò diễn, đạo cụ trong Múa sư tử thể hiện tình cảm, khát vọng, tài năng của người Tày, Nùng bản địa, mang giá trị thẩm mỹ, nhân văn sâu sắc hướng tới sự gắn kết cộng đồng xây dựng cuộc sống tốt đẹp. Với những đặc trưng và giá trị đó, múa sư tử của đồng bào dân tộc Tày, Nùng tỉnh Lạng Sơn được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2017. |
